Overstromingen en droogte tonen het belang van grensoverschrijdende samenwerking als het gaat om water. Om hier de basis voor te leggen, organiseerde Wing in 2022 twee internationale symposia rondom de Rijn en de Maas. Een interview met Maartje van Lieshout en Els Wouda over urgentie en cultuurverschil.
“De overstromingen van de Maas in de zomer van 2021 hebben de urgentie en het belang van internationale samenwerking heel duidelijk gemaakt”, vertelt Els Wouda. Eerst was het idee dat vooral Nederland als afvoerputje van de rivieren met de problemen te maken zou krijgen, maar dat beeld kantelt. “Klimaatverandering en klimaatadaptatie hebben overal een grote impact. Die zal de komende jaren alleen maar sterker worden.”
Netwerk versterken
Door de coronacrisis liep het Maassymposium vertraging op. “Het doel was om de netwerken te versterken. Daarom was het belangrijk dat de deelnemers elkaar in levende lijve zouden ontmoeten”, legt Els uit. Eerst inventariseerde het Wing-team de relevante thema’s in België, Duitsland, Frankrijk en Nederland en organiseerde het in november 2021 een online pre-event. Els: “Belangrijke onderwerpen bleken overstromingen, droogte, water- en bodemkwaliteit en participatie.”
Droogte op de agenda
“Water stopt niet bij de grens. Wat iemand bovenstrooms doet heeft invloed op de rest van het stroomgebied”, zegt Maartje van Lieshout. Zij hielp het Rijnsymposium organiseren, waarbij Duitsland en Nederland betrokken waren. “Nederland is erg afhankelijk van wat er over de grens gebeurt. Daarom wilde Nederland naast hoogwater graag de droogte op de Nederlands-Duitse samenwerkingsagenda krijgen. Wateroverlast is heel zichtbaar; droogte is veel sluipender”, licht Maartje toe.
Scherpe keuzes
Het grondwaterpeil in Nederland en Duitsland is na de droge zomers van 2018, 2019, 2020 en 2022 nog steeds veel te laag. Bovendien is droogte direct van invloed op de waterkwaliteit; die holt achteruit en dat brengt de drinkwatervoorziening extra in gevaar. Er moeten scherpe keuzes worden gemaakt tussen scheepvaart, landbouw en natuur.
Maartje: “In Duitsland staan die onderwerpen nu, ná de droge zomer van 2022 met legendarisch lage Rijnwaterstanden, ook op de agenda. Maar als ze daar bijvoorbeeld flink water gaan bergen, heeft Nederland er een probleem bij.”
Els valt haar bij: “We zijn zo afhankelijk van elkaar. Juist daarom is het zo belangrijk dat we kennis en gegevens uitwisselen en ons handelen op elkaar afstemmen.”
| Maassymposium 12 mei 2022 | Rijnsymposium 13 juni 2022 | |
|---|---|---|
| Opdrachtgever | Programmabureau KRW/DHZ Maasregio | Waterschappen Rijn en IJssel, Rivierenland, Provincie Gelderland |
| Landen | België, Duitsland, Frankrijk, en Nederland | Duitsland en Nederland |
| Periode | 2020 – Juni 2022 | 2021- Juni 2022 |
| Wingteam | Jessica de Boer, Els Wouda, Juul Kappelhof | Maartje van Lieshout, Bernike van Werven en Henk Smit |
| Projectleider | Jessica de Boer | Maartje van Lieshout |
| Website | https://www.meuse-rendez-vous.nl/ |
Anders georganiseerd
Wat het lastig maakt, is dat de overheden zo anders zijn georganiseerd. In Duitsland zijn deelstaten opgedeeld in ‘Bezirken’, die op hun beurt uit ‘Kreisen’ en ‘Gemeinden’ bestaan. “In een Bezirksregierung zitten misschien vijf mensen op water”, vertelt Maartje.
“In Nederland hebben we naast de rijksoverheid vooral met provincies en waterschappen te maken. Daar zitten allemaal waterspecialisten. We hebben een hele geschiedenis opgebouwd in het omgaan met water.” Els beaamt: “Nederland is een enorm waterland waar een groot aantal mensen aan waterdossiers werkt.”
Cultuurverschil
Het Rijnsymposium was een zeer geslaagd symposium. “De deelnemers spraken het belang uit van grensoverstijgende samenwerking, en de wens om te verkennen hoe dat op bestuurlijk niveau en op de lange termijn vorm kan krijgen.” Het had een klassieke invulling met plenaire en deelsessies. In de aanloop bleek dat Nederlanders en Duitsers een andere werkwijze hebben. Zo kwam het gesprek soms lastig op gang door de directheid van de Nederlandse aanwezigen en het Duitse gevoel voor hiërarchie. Maartje: “Dat wordt echt onderschat. In de cultuurverschillen moet je je echt verdiepen.”
Elkaar vinden
Bij het Maassymposium hadden zich van de vier deelnemende landen hoge bestuurders gecommitteerd aan het evenement. “Daardoor kwamen er veel mensen op af”, verklaart Els. Het symposium was vooral gericht op ontmoeting en het programma was creatief ingevuld. Zo deden de deelnemers een serious game en werd met lego geïllustreerd welke belangrijke objecten er langs het stroomgebied liggen. Ook konden de deelnemers spelenderwijs op een rivierstroomtafel de waterstroom veranderen. Ter afsluiting dansten ze samen op de muziek van een live band. Els: “De deelnemers waren heel enthousiast.”
Het veld in
Hebben de symposia een goede basis gelegd voor toekomstige samenwerking? “Mensen weten elkaar nu beter te vinden. Het zou mooi zijn als dat ook z’n beslag krijgt in samenwerking in projecten en uitvoering”, meent Els. Over een paar jaar organiseert een van de andere landen een tweede Maassymposium.
“Als het gaat om de Rijn, kunnen Duitsland en Nederland veel aan elkaar hebben. Mits we investeren in goed contact”, meent Maartje. “Afstemmen en uitwisselen zijn belangrijk, met de bedoeling dat dit vervolgens concreet leidt tot bestuurlijke afspraken én projecten waarbij we samenwerken in het veld.”